Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao giáo dục hướng nghiệp ở bộ môn Công nghệ

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
NÂNG CAO GIÁO DỤC HƯỚNG 
NGHIỆP Ở BỘ MÔN CÔNG NGHỆ 
1. Lý do chọn đề tài 
 Để góp phần cải thiện hiệu quả của việc đổi mới phương pháp dạy học trong nhà 
trường và xu thế giáo dục toàn diện cho học sinh đặc biệt là giáo dục hướng nghiệp thì 
bộ môn Công Nghệ đóng vai trò hết sức quan trọng. Và để khắc phục các khó khăn, hạn 
chế của việc giảng dạy bộ môn Công Nghệ ở trường phổ thông hiện nay; tình trạng học 
sinh học lệch, có thói quen xem nhẹ các môn học được xem là môn phụ như: Công dân, 
Thể dục, Quốc phòngđặc biệt là môn Công Nghệ. Môn Công Nghệ hiện nay thực sự 
rất hữu ích đối với học sinh trong việc lựa chọn, phát huy những năng khiếu, sở thích của 
bản thân trong việc lựa chọn nghề nghiệp của mình trong tương lai mà học sinh chưa 
nhận ra. 
 Trên cơ sở đó, bản thân tôi đã suy nghĩ và đã vận dụng để lồng ghép việc giáo dục 
hướng nghiệp cho học sinh ở bộ môn Công Nghệ. Từ đó, nó góp phần tạo cho học sinh 
một sự hứng thú, một sự mới lạ đối với bộ môn Công Nghệ; học sinh thấy được vai trò, 
tầm quan trọng của bộ môn. Đề tài “ Nâng cao giáo dục hướng nghiệp ở bộ môn Công 
Nghệ” phần nào sẽ làm sáng tỏ các quan điểm nêu trên và giải quyết các khó khăn gặp 
phải khi giảng dạy bộ môn Công Nghệ ở trường phổ thông hiện nay. 
2. Giải quyết vấn đề 
2.1 Cơ sở lý luận của vấn đề 
 Như chúng ta đã biết, việc lựa chọn nghề nghiệp trong tương lai hết sức quan trọng. 
Đặc biệt là các em học sinh chưa có cách nhìn đúng đắn về nghề nghiệp. Đôi khi giáo 
viên làm công tác hướng nghiệp hay giáo viên giảng dạy bộ môn lồng ghép giáo dục 
hướng nghiệp cũng phải ngỡ ngàng và suy nghĩ: 
- Hướng nghiệp là gì? 
- Tại sao phải hướng nghiệp? 
 Hướng nghiệp là các hoạt động nhằm hỗ trợ mọi cá nhân ( học sinh ) chọn lựa và 
phát triển chuyên môn nghề nghiệp phù hợp nhất với khả năng của cá nhân, đồng thời 
thỏa mãn nhu cầu nhân lực cho tất cả các lĩnh vực ( thị trường lao động ) ở cấp độ địa 
phương và quốc gia . 
 Lâu nay chúng ta vẫn tưởng rằng hướng nghiệp chỉ là sự lựa chọn một nghề mà 
mình yêu thích, chọn một trường đại học phù hợp với mình. Tuy nhiên đây chỉ là phần 
ngọn của một quá trình, một hoạt động trong số rất nhiều hoạt động của hướng nghiệp. 
Thuật ngữ “ hướng nghiệp” nó là sự kết hợp của nhiều lĩnh vực như: đánh giá nghề 
nghiệp, quản lý nghề nghiệp, phát triển nghề nghiệp,Trong đó lựa chọn nghề nghiệp 
chỉ là một giai đoạn đầu trong tiến trình hướng nghiệp của mỗi người. Hướng nghiệp là 
một quá trình liên tục tác động từ khi người học còn ngồi học ở bậc phổ thông, qua quá 
trình trao dồi chuyên môn nghề nghiệp và tìm được nơi lao động phù hợp. 
 Khi mỗi cá nhân đều có được chuyên môn nghề nghiệp vững vàng phù hợp, họ sẽ có 
nhiều cơ hội có một nghề nghiệp ổn định, nâng cao chất lượng cuộc sống cá nhân. Ở một 
góc độ khác, hướng nghiệp có hiệu quả tạo ra một lực lượng lao động có định hướng rõ 
ràng, do vậy họ có năng lực nghề nghiệp tốt, làm tăng năng suất lao động, góp phần cho 
sự phát triển về kinh tế xã hội. 
 Công cụ cần thiết cho công tác tư vấn hướng nghiệp là nắm được bản đồ mô tả 
nghề hay còn gọi là bản họa đồ nghề. Thực chất, đó là bản mô tả nội dung, tính chất, 
phương pháp, đặc điểm tâm sinh lý cần phải có, những điều cần tránh khi lao động trong 
nghề. 
Bản mô tả nghề thường có các điểm sau: 
- Tên nghề và những chuyên môn thường gặp trong nghề. Cùng với việc trình bày này, 
người ta còn giới thiệu qua lịch sử phát triển của nghề 
- Nội dung và tính chất lao động của nghề: miêu tả việc tổ chức lao động, những sản 
phẩm làm ra, những phương pháp lao động, những phương tiện kỹ thuật dùng trong sản 
xuất, những phần việc lao động chân tay và lao động trí óc nơi sản xuất  
- Những điều kiện cần thiết để tham gia lao động trong nghề: 
+ Có văn bằng tốt nghiệp THCS trước khi học nghề 
+ Những môn học nghề đòi hỏi trình độ khá trở lên 
+ Những trình độ đào tạo khác nhau trong nghề 
+ Những kỹ năng, kỹ xảo học tập và lao động phải có ngay những ngày đầu tham gia lao 
động nghề nghiệp, những kỹ năng kỹ xảo sử dụng công cụ lao động hàng ngày. 
- Những chống chỉ định y học: những đặc điểm tâm lý và sinh lý không đảm bảo cho 
việc học nghề và hành nghề; những bệnh, tật mà nghề không chấp nhận. 
- Những điều kiện bảo đảm cho người người lao động làm việc trong nghề. 
+ Tiền lương tối thiểu và thang lương trong nghề. 
+ Chế độ bồi dưỡng độc hại, làm ca kíp, làm việc ngoài giờ. 
+ Chế độ bôi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ để nâng cao tay nghề, sự tiến bộ trong nghề 
nghiệp. 
+ Những phúc lợi mà người lao động được hưởng. 
- Những nơi có thể theo học nghề 
+ Những trường đào tạo công nhân cho nghề. 
+ Những trường trung học chuyên nghiệp thuộc lĩnh vực nghề. 
+ Những trường đại học có đào tạo kỹ sư, cử nhân cho nghề 
(Ghi rõ địa điểm trường, các khoa đào tạo của trường, thời gian đào tạo trong trường, 
những chế độ học tập, học bổng và học phí) 
- Những nơi có thể làm việc sau khi học nghề: tên một số cơ quan xí nghiệp, doanh 
nghiệp; địa chỉ của các cơ sở đó 
2.2 Thực trạng của vấn đề 
 Hiện nay, chúng ta đều đặt ra vấn đề là phải học, học để có nghề nghiệp, có thu nhập 
để ổn định cuộc sống. Ai cũng biết thế! Nhưng khi đặt vấn đề trên lớp ( kể cả lớp 
10,11,12): Sau khi học xong THPT các em sẽ chọn ngành nghề nào? 
Kết quả: 
 + 54,1% học sinh trả lời chưa biết nữa. 
+ 24,3% có định hướng từ phía cha mẹ. 
+ 21,6% trả lời chưa nghiêm túc - chọn một số ngành vì thấy người ta rất dễ kiếm 
tiền từ ngành đó. 
 Nhận thức về việc lựa chọn nghề nghiệp của học sinh còn quá mơ hồ. Tại sao? 
 Nhận thức về mục tiêu, vai trò của công tác giáo dục hướng nghiệp chưa rõ, chưa 
đúng tầm. Hầu hết các trường THPT hiện nay, mối quan tâm hàng đầu là làm thế nào để 
học sinh học khá giỏi, chăm ngoan và đỗ tốt nghiệp ngày càng cao, còn chuyện sau tốt 
nghiệp các em làm gì, học gì chưa được chú ý nhiều. 
 Nhận thức của phụ huynh và học sinh về việc chọn nghề còn rất phiếm diện, tâm lý 
chọn nghề của học sinh mang tính mang rủi, thiếu thông tin, chọn nghề theo sự áp đặt 
của người lớn, theo thời thượng; chọn nghề ở bậc đại học, chọn nghề theo “nhãn” theo 
“mác”, chọn nghề nổi tiếng, nghề dễ kiếm tiền, mà quên mất một điều: không biết có 
phù hợp với năng lực, sở thích và điều kiện bản thân hay không. Hiện nay, học sinh 
thường hướng vào các ngành như: quản trị kinh doanh, tài chính ngân hàng, kế toán, 
công nghệ thông tin, y khoa, kinh tế, công nghệ sinh học, luật Trong khi đó, nhiều lĩnh 
vực quan trọng khác phục vụ quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước 
nhưng các trường lại thiếu sinh viên vì thí sinh quá thời ơ. 
 Một vấn đề không kém phần quan trọng trọng việc hướng nghiệp cho học sinh là 
giáo viên phụ trách môn Công Nghệ và học sinh chưa khai thác hết ý nghĩa và tầm quan 
trọng của bộ môn Công Nghệ hiện nay. Đây là một khó khăn chung, một thực tế mà 
giáo viên và học sinh đều nhận thấy. 
 - Về phía giáo viên: phần lớn các giáo viên dạy môn Công Nghệ hiện nay là dạy 
chéo môn. Do đó, một phần nào kiến thức chuyên môn còn hạn chế, sự đam mê, thích 
thú với bộ môn chưa cao. Giáo viên cảm thấy học sinh không thích thú với bộ môn của 
mình nên giáo viên chỉ dạy hết nội dung bộ môn mà thôi. Bộ môn Công Nghệ đòi hỏi 
giáo viên cần phải có thời gian tìm tòi, nghiên cứu thêm các lĩnh vực có liên quan. 
Ngoài các kiến thức liên quan đến các bộ môn khác, bộ môn Công Nghệ còn yêu cầu 
giáo viên cần có các kiến thức thực tế, có những hiểu biết về những ứng dụng rất cụ thể 
và gần gũi với các em. Từ đó, giáo viên mới có thể gây hứng thú học tập cho học sinh ở 
bộ môn Công Nghệ. Ngoài ra, ở mỗi phần nội dung của sách giáo khoa đều có đều có 
các ngành, các lĩnh vực nghề nghiệp liên quan giáo viên có thể hướng nghiệp thì học 
sinh càng thích thú hơn. 
 - Về phía học sinh: học sinh luôn xem môn Công Nghệ là một trong số các môn 
phụ, các em chỉ đầu tư vào các môn mà các em sẽ đăng ký vào các trường đại học, cao 
đẳng mà thôi. Các em cho rằng các môn phụ này chỉ cần 5.0 là được rồi đầu tư nhiều mất 
thời gian mà chẳng thấy có tác dụng gì cả. Nhiều lúc, các em học các môn này một cách 
qua loa cho có lệ, học hình thức. Các em cứ nghĩ trả bài rồi thì không cần học nữa, giáo 
viên sẽ không kiểm tra nữa đâu, không yêu cầu học sinh nhiều lắm, 
2.3 Giải quyết vấn đề 
 Hiện nay, bộ môn Công Nghệ 10-11-12 rất hữu ích đối với học sinh. Nếu giáo dạy 
chỉ đơn thuần với nội dung sách giáo khoa thì sẽ không bao giờ gây được hứng thú học 
tập cho học sinh được mà giáo viên cần phải liên hệ các vấn đề thực tế; nêu một số ứng 
dụng , ngành nghề có liên quan để gây sự hứng thú, tìm tòi thêm cho học sinh nhằm phát 
huy các năng khiếu, sở thích của học sinh. Nếu giáo viên có thể vận dụng tốt thì kết quả 
rất đáng kể. Cụ thể: 
 Ở chương I - Công Nghệ 10, bất cứ bài nào giáo viên cũng có thể lồng ghép giáo dục 
nghề nghiệp được chứ không phải học xong chương đó. Trong quá trình giảng dạy giáo 
viên có thể hướng nghiệp cho học sinh một số ngành nghề liên quan đến lĩnh vực nông 
nghiệp. Vốn địa phương Trà Vinh chủ yếu là phát triển nông nghiệp nhưng nhiều học 
sinh lại quá xa lạ với nghề nông. Ở đây không nhất thiết là giáo viên phải hướng dẫn cho 
học sinh cách làm ruộng như thế nào mà là phân tích, định hướng cho học sinh làm như 
thế nào để phát triển nông nghiệp một cách hiệu quả nhất. Chúng ta cần phải áp dụng các 
thành tựu khoa học – kĩ thuật, các biện pháp canh tác hợp lí, công tác sản xuất giống cây 
trồngMột số ngành nghề liên quan như: Công Nghệ Giống Cây, Hoa Viên Cây Cảnh, 
Khoa Học Đất, Nông Học, Nông Nghiệp Sạch, Quản Lí Đất Đai,Giáo viên có thể liên 
hệ ngay ở bài 2 - Khảo Nghiệm Giống Cây Trồng ( Công Nghệ 10), bài 6 - Ứng Dụng 
Công Nghệ Nuôi Cấy Mô Tế Bào Trong Công Tác Nhân Giống Cây Trồng Nông, Lâm 
Nghiệp ( Công Nghệ 10 ) hay bài 7, bài 10, bài 12Giáo viên có thể liên hệ nơi làm 
việc ngay tại địa phương, tình hình sử dụng nguồn nhân lực trong lĩnh vực này ở địa 
phương; điều kiệ