Sáng kiến kinh nghiệm Giảng dạy hình học Lớp 7 theo kiểu gấp hình

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
GIẢNG DẠY HÌNH 
HỌC LỚP 7 THEO 
KIỂU GẤP HÌNH 
2/Đặt vấn đề 
Hướng đổi mới phương pháp dạy học toán hiện nay, cụ thể với học sinh lớp 7 
đang thay sách giáo khoa là tích cực hoá hoạt động của học sinh, khơi dậy và phát 
triển khả năng tư duy của học sinh, nhằm hình thành cho học sinh tư duy tích cực, 
độc lập sáng tạo, nâng cao năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề, rèn luyện kỹ 
năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn. 
Đối với học sinh lớp 7 bước đầu tiếp cận với bộ môn hình học và kiến thức 
hình học được trình bày theo con đường kết hợp trực quan và suy diễn. Hình học là 
môn học đòi hỏi trí tưởng tượng phong phú, có tính trừu tượng cao.Vì vậy để cho 
học sinh dễ tiếp thu môn học, thì cần phải làm cho bộ môn có tính trực quan sinh 
động giúp học sinh hứng thú hơn , chủ động tìm tòi, phát hiện các khái niệm, 
phương pháp chứng minh một định lý, bài tập, dự đoán và kiểm tra các dự đoán 
một cách tích cực nhằm góp phần nâng cao chất lượng bộ môn và sự ham thích của 
học sinh đối với bộ môn hình học và áp dụng vào thực tế . 
Trong phương pháp đổi mới , giáo viên phải thể hiện trong bài soạn, bài giảng 
các mối quan hệ hợp lý giữa dạy kiến thức và kỹ năng với phương pháp suy nghĩ 
hành động . Giáo viên phải cung cấp cho học sinh những tri thức về phương pháp 
để học sinh có thể tự mình tìm tòi phát hiện được kiến thức mới và dự đoán được 
các kết quả xảy ra. Giáo viên phải xác định một kiến thức cơ bản nhất của tiết học, 
đó là một khái niệm hoặc một tính chất để áp dụng một phương pháp phù hợp giúp 
học sinh lĩnh hội kiến thức một cách tốt nhất 
Kiến thức hình học lớp 7 được trình bày theo con đường kết hợp trực quan và 
suy diễn. Để giảng dạy tốt và đúng theo trình bày của sách giáo khoa người thầy 
giáo phải triệt để vận dụng phương pháp trực quan qua vẽ hình, đo đạc, cắt ghép 
hình, gấp hình... . Qua đó hoc sinh thấy tính thực tế của trực quan trong hình học, 
nó giúp học sinh dự đoán các sự kiện hình học và tiếp cận các khái niệm , định lý , 
phương pháp chứng minh định lý, kỹ năng suy luận, kỹ năng vẽ hình, đo đạc, sử 
dụng dụng cụ, ..... 
Với những điều mới mẽ của sách giáo khoa lớp 7 và những yêu cầu nêu trên, 
qua thực tế giảng dạy tôi nêu lên một số kinh nghệm của bản thân trong việc vận 
dụng phương pháp trực quan trong giảng dạy hình học lớp 7 qua “ Giảng dạy 
hình học lớp 7 theo kiểu gấp hình” 
Trong đề tài này tôi xin đề cập đến vấn đề : 
“ Giảng dạy hình học lớp 7 theo kiểu gấp hình “ 
Giảng dạy một khái niệm, phương pháp chứng minh dịnh lý theo kiểu gấp 
hình tác động mạnh mẽ đến ham muốn học tập môn hình học, ham muốn phát hiện 
kiến thức và thấy rõ mối liên hệ giữa thực tế với toán học tạo không khí vừa học 
vừa chơi, vừa chơi tìm ra khái niệm một cách dễ dàng, qua đó giúp học sinh nêu 
được dự đoán và kiểm tra dự đoán một cách thực tế , giúp học sinh có kỹ năng vẽ 
hình , suy luận . Với kiểu dạy này giúp người thầy đầu tư kỹ vào bài soạn, nghiên 
cứu tìm dạng trực quan tối ưu và cơ bản là giúp học sinh đi đến khái niệm một 
cách nhanh chóng, nhẹ nhàng nhất, nó nâng cao ý thức trách nhiệm của người thầy. 
Theo tôi với dạy hình học lớp 7 theo kiểu này cần nắm được các tiêu chí sau: 
* Dễ gấp hình làm cho học sinh nào cũng có thể gấp được theo hướng dẫn cụ 
thể của thầy hoặc bằng hình vẽ ( máy chiếu, bảng phụ ). 
*Dễ dàng rút ra khái niệm với gợi ý của thầy, hinh gấp không quá rườm rà 
làm mờ trọng tâm. Vận dụng tốt để vẽ hình, nhìn hình vẽ dự đoán , phương pháp 
chứng minh. 
*Có tính kế thừa từ cách gấp hình phát hiện kiến thức này vận dụng để gấp 
phát hiện kiến thức khác. Chẳng hạn khi dạy về tia phân giác của một góc ta hướng 
dẫn học sinh gấp hình để xuát hiện tia phân giác thì khi đến bài tính chất 3 đường 
phân giác của tam giác ta chỉ cần yêu cầu học sinh gấp 3 tia phân giác của 3 góc 
tam giác ,... . Học sinh sẽ vận dụng được cách gấp tia phân giác của một góc vào 
bài học nầy. 
3/Cơ sở lý luận 
*Dạy học tóan thực chất là dạy hoạt động toán học . HS- chủ thể của hoạt 
động học - cần phải được cuốn hút vào những hoạt động học tập do giáo viên tổ 
chức và chỉ đạo, thông qua đó học sinh tự lực khám phá những điều mình chưa biết 
chứ không phải thụ động tiếp thu những tri thức đã sắp đặt sẵn. Theo tinh thần này 
trong tiết lên lớp, giáo viên là người tổ chức và chỉ đạo học sinh tiến hành các hoạt 
động học tập, củng cố kiến thức cũ tìm tòi phát hiện kiến thức mới. Giáo viên 
không cung cấp, không áp đặt những kiến thức có sẵn đến với học sinh mà hướng 
cho học sinh thông qua các hoạt động để phát hiện và chiếm lĩnh tri thức . 
* Trong hoạt động dạy học theo phương pháp đổi mới , giáo viên giúp học 
sinh chuyễn từ thói quen học tập thụ động sang tự mình tìm tòi và phát hiện kiến 
thức giúp rèn luyên khả năng tư duy, nhớ kỹ các kiến thức đã học 
4/Cơ sở thực tiển 
Đề tài được áp dụng với học sinh lớp 7- Trường THCS Hoàng Văn Thụ trong 
năm học 2002-2003; 2003-2004- Trường THCS Lý tự Trọng trong những năm 
học 2005- 2006; 2006- 2007; 2007- 2008. Đề tài chủ yếu được áp dụng trong tiết 
học lý thuyết giúp học sinh thông qua hoạt động gấp hình để phát hiện các khái 
niệm, một số định lý có thể và tìm tòi được phương pháp chứng minh một định lý 
đơn giản.Đánh giá hiệu quả của tiết học thông qua khả năng phát hiện kiến thức, 
khả năng vận dụng vào phân tích tìm ra phương pháp chứng minh , vẽ đường 
phụ... kết quả của bài kiểm tra. 
Đối với đề tài này trong những năm qua nhìn chung chưa có ai nghiên cứu kỹ 
đến mà chỉ qua một vài tiết dạy hay chỉ nói một cách đại khái trong các chuyên đề 
về giảng dạy môn Toán bằng phương pháp trực quan 
Hạn chế của việc thực hiện đề tài này trong giảng dạy là ở Hình Học lớp 6 
học sinh chưa nắm vững được các bước gấp hình cơ bản chẳng hạn “ gấp hình để 
tạo trung điểm đoạn thẳng; gấp hình để tạo tia phân giác một góc...Vì vậy khi dạy 
Hình học lớp 7 theo đề tài này giáo viên cần nhắc lại các bước gáp hình cơ bản tạo 
ra các khái niệm cơ bản ở lớp 6 phục vụ cho các tiết học sau này ở lớp 7. 
5/ Nội dung nghiên cứu 
I/ THỰC TRẠNG BAN ĐẦU: Với học sinh lớp 7 bước đầu làm quen với 
các khái niệm hình học , tập phân tích một bài toán, tập tìm ra phương pháp chứng 
minh đối với các em là một điều mới mẽ. 
Phần lớn học sinh không hứng thú với bộ môn hình học . Khả năng tư duy của 
học sinh chưa phát triển cao nhưng nhận xét với hình ảnh cụ thể hay với việc làm 
cụ thể là rât nhạy bén . 
Về phía thầy cô giáo gặp không ít khó khăn trong việc làm thế nào để học 
sinh tiếp cận nhanh với các khái niệm, phát hiện các tính chất và tìm được phương 
pháp để chứng minh một định lý cũng như phát hiện ra cách vẽ đường phụ để 
chứng minh. 
II/BIỆN PHÁP CỤ THỂ: 
II.1/ Vài nét về phương pháp gấp hình trong giảng dạy: 
Phương pháp gấp hình trong giảng dạy hình học là một phương tiện trực quan 
một cách cụ thể, sinh động đối với mọi đối tượng học sinh, qua thực hiện học sinh 
dễ dàng nhận xét và rút ra được các khái niệm cũng như tính chất một cách dễ 
dàng vì học sinh đã sờ được đã thấy được qua việc làm cụ thể. để phát huy tốt hiệu 
quả của việc sử dụng phương pháp này người thầy đóng một vai trò quan trọng 
trong việc hướng dẫn như thế nào, gấp hình như thế nào, hệ thống câu hỏi nhận xét 
như thế nào, để giúp học sinh đạt tới được điều mà thầy giáo mong muốn. 
 Dạy học hình học lớp 7 theo kiểu gấp hình nó là một bộ phận trong phương 
pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề , nó góp phần giúp cho học sinh tích 
cực chủ động, thông qua đặt vấn đề của giáo viên học sinh tìm cách giải quyết, để 
giúp học sinh giải quyết vấn đề dặt ra một cách sáng tạo, người thầy phải suy nghĩ 
đưa ra cách gấp hình tối ưu nhất giúp học sinh thực hành và qua hệ thống câu hỏi 
đặt vấn đề giúp học sinh dựa và gấp hình rút được vấn đề được giải quyết, vấn đề 
được đặt ra thông thường ở đây là phát hiện được khái niệm và nắm vững khái 
niệm, qua thực hành cụ thể giúp các em nhớ kỹ khái niệm. 
Dạy học Hình học 7 theo kiểu gấp hình nó còn là một bộ phận của phương 
pháp dạy học “Hợp tác theo nhóm”.Để giúp học sinh giải quyết được một vấn đề 
đặt ra, chẳng hạn là phát hiện và cách để chứng minh một định lý, một tính chất 
nào đó mà giáo viên thấy rằng, với một số học sinh trung bình, yếu thì qua cách 
gấp hình đã xác định trước, thì các em có thể không thực hiện được và nếu thực 
hiện được cũng không phát hiện được kiến thức một cách độc lập, cần có sự hổ trợ 
đắc lực của các bạn khác thì việc dạy học “Hợp tác theo nhóm” thực hành gấp hình 
theo hướng dẫn của giáo viên, phát hiện tính chất và cách chứng minh, đạt hiệu 
quả cao hơn 
Qua giảng dạy hiònh học lớp 7 theo kiểu gấp hình giúp học sinh hình thành 
kỹ năng phát hiện vấn đề , giải quyết vấn đề , biết kết hợp với các hoạt động học 
tập khác . Giúp hình thành cho học sinh khả năng nắm vững một cách có hệ thống 
các thao tác nhằm biến đổi và sáng tỏ các thông tin chứa đựng trong thực hành gấp 
hình đi đến mục đích của việc phát hiện kiến thức. 
Qua gấp hình rút ra được những khái niêm, định lý nhưng giáo viên phải làm 
cho học sinh thấy rõ đó là qua trực quan ta rút được những điều ấy nhưng cần phải 
có cơ sở lý luận để chứng minh những điều mà ta đã rút ra từ thực hành. Giúp học 
thấy rỏ tầm quan trọng của việc dự đoán được khái niệm, định lý tạo cơ sở cho 
việc chứng minh.Qua đó giúp học sinh hình thành được thói quen tự học bằng dự 
đoán tiến đến phát triển tư duy suy luận để chứng minh điều dự đoán. 
Qua thực hành gấp hình, rèn luyện khả năng vận dụng kiến thức vào thực tế 
đời sống và lao động sản xuất .Thực hiện đề tài này nó có tác dụng gây hứng thú 
trọng học tập, giúp hoc sinh nắm đươc thực chất vấn đề , tránh việc hiểu các sự 
kiện toán học một cách hình thức 
II.2/Cung cấp những kiểu gấp hình đơn giản: 
Đây là những kiểu gấp hình đơn giản, học sinh bắt buộc phải nắm được. Có 
nắm được các kiểu gấp hình này học sinh mới dễ dàng vận dụng nó vào các kiểu 
gấp hình khác, và qua gấp hình